Miller ve Muylular Hakkında Bilgiler
Makine elemanlarının konularından olan miller ve muylular ile birlikteyiz. Bu yayınımızda millerin ve muyluların çeşitleri. Muylu nedir. Muylu ve milin farkı. Millerde atalet ve dayanım hesabı mil çapı hesabı, muylunun taşıyabileceği yük hesabı gibi konulara göz atacağız.
MİLLER
Enine kesildikleri zaman daire ve boylan uzun olan, dönme hareketi yapan makine elemanlarıdır. Üzerine takıldıkları elemanlar vasıtası ile dönerler veya ilk dönme hareketini yaparak başka elemanlara hareket ve kuvvet iletirler.
Millerin özellikleri
Genel olarak millerin üzerine kasnaklar, dişli çarklar, volanlar, kamlar… vb. gibi elemanlar takılarak görevlerini yaparlar. Üzerine takılan elemanlar (kamalar, pimler, civata ve somunlar) aracılığı ile bağlanırlar. Elemanların takıldığı kısımlara kama yuvaları, pim delikleri açılarak beraber çevirici olarak görev yaparlar.
Miller üzerine takılan elemanların ağırlığından ve dönme momentlerinden dolayı eğilmeye zorlanır. Düzensiz yataklamalarda ise yatağı aşındırırlar.
Üzerine takılan parçaların ağırlıklarından, kayışların gerilme ve çekme kuvvetlerinden dolayı eğilmeye zorlanırlar. Miller genel olarak kopma direnci 42-50 kg/mm2 olan akma çelik maddeden geçirilerek yapılırlar. Dış yüzeylerinin çok sert ve aşınmaya karşı dayanıklı olması için sementasyon işlemi yapılır veya nitrürlenirler.
Mil çeşitleri
a.Düz miller b. Eğilebilen miller c. İçi boş miller d. Krank milleri e. Kamalı miller
Düz miller (Transmisyon milleri)
Transmisyon milleri de denilen düz miller her çeşit ölçü çap ve uzunlukta, işin gereğine ve biçimine göre şekillendirilirler. İki başlarından yataklanarak montaj edilirler. Genel olarak boyları kısadır. Boyları uzun olanlarda eğilme meydana geleceğinden orta yerden yataklanmalıdır.
Eğilebilen miller
Çalıştıkları ortamlarda biçim değiştirmesi istenen yerlerde kullanılan millerdir. Örneğin, Bileme aletleri milleri, Spiral taş milleri, diş tedavisinde kullanılan diş oyma aletleri, elektrik kablolarının korunması gibi… vb. yerlerde kullanılırlar.
İçi boş miller
îş tezgahlarında fener mili olarak kullanılan içi boşaltılmış millerdir. Bu millerin içi boşaltılmakla ortalama % 10 dayanımım kaybederler. Dayanma gücü zayıflar.
Krank milleri
Motorlarda, pistonların doğrusal hareketini dairesel harekete çeviren millerdir. Krank millerinin dengeli çalışması söz konusu olduğundan hassas işlenmeleri gerekir.
Kamalı miller
TS 147/19 Genellikle 6 ve 8 kama kanallı olarak yapılan miller, fazla zorlanan hız kutularında ve motorlu taşıtlarda kullanılır. Kamalı miller frezede ya divizör tertibatıyla ya da kanal frezesi kullanılarak azdırma yöntemi ile açılır. Kamalı miller üzerine takılan elemanların eksenel kaymalarına yardımcı olurlar.
Kamalı milin azdırma yöntemiyle yapımı (yukarıda)
Mil çapı hesabı
Miller dönerken burulma söz konusu olduğuna göre, mili çeviren (F) kuvveti, mil yarı çapı (r) ve dakikadaki devir sayısı (n) olursa milin 1 sn de aldığı yol:
miller ve muylular için kesit, atalet momenti, dayanım momenti, jrasyon yarıçapı tablosu (Yukarıda)
Mil çapının hesaplanması örnek problem
10 BG nü 600 dev/dak ile ileten milin üzerindeki emniyet gerilmesi (τdem) 250 kg/cm² dir. Mil çapını hesaplayınız.
Çözüm:
İçi boş millerde mil çapı hesabı örnek problem
Bir milin içi 3/5 i kadar boşaltılmıştır. 250 BG nü 200 dev/dak ile ileten bu milin üzerindeki emniyet gerilmesi 180 kg/cm2 dir. Milin çapını bulunuz.
MUYLULAR
Millerin yatak içinde kalan kısımlarına muylu denir. Muylulara gelen yüklerin durumuna göre adlandırılırlar. Eksene dikey olarak yük taşıyan muylulara taşıma muylusu, eksene parelel yük taşıyan muylulara da dayanım muyluları adı verilir.
Muylular, yatak içerisinde dönerek çalıştıklarından aşınırlar. Bunun için muylu kısımlar ya sertleştirilir veya burç takılarak çalıştırılması sağlanır. Burçlar aşınınca yerine yenileri takılır. Dönem muylu kısımları mutlak yağlanmalıdır. Yağsız kaldıkları zaman aşınarak yatak sararlar.
Uç muylu: Milin uç kısmından bulunur. Mil çapından küçük alınır. Uç muyluların değişik iki şekli(yukarıda)
Ara muylu : Millerin orta kısımlarında bulunur. Ara muylu kesiti ve ara muylu (Yukarıda)
Küresel muylu : Millerin uç kısımlarında küre biçimindedir. Açısal hareketin iletilmesinde kullanılır.(Yukarıda)
Konik muylu : Mil uçları konik biçimdedir. Kuvvetlerin yatak eksenine dik olarak gelmesi isteniyorsa (Taşıtların tekerlek millerinde) böyle durumlarda kullanılır.
Taraklı muylu: Çok büyük eksenel kuvvetleri etkisi altındaki kuvvetleri taşıması amacıyla taraklı biçimde yapılır. Kuvvetler faturaların yan yüzeyleri ne eşit olarak dağıtılır.
Muylunun taşıyabileceği yük hesabı
Muylunun yatağı zorlayan yüzeyi = S = d . L
Yatağın (S) yüzeyine gelen basınç = P ise,
Zorlama yükü = F = P .S F = P.d.L olur.
F = Muylunun taşıyabileceği yük = kg
P = Yatağın iç basıncı = kg/cm2
d = Yatak ve muylu çapı = cm
L= Yatak boyu—cm
Kaynak: https://www.makinaegitimi.com/makine-elemanlari/miller-ve-muylular.html