Tasarımda Paslanmaz Çelikler
| PASLANMAZ ÇELİKLER İçeriğinde 12% ile 26% oranında Cr bulunan malzemelere paslanmaz çelik denir. Bunlar adı üzerinde paslanmayan (Korrozyona dayanıklı) çeliklerdir. Bu çeliklerin bir diğer özelliği yüksek sıcaklıklara dayanıklı olmalarıdır. Paslanmaz çelikler ikiye ayrılır. Bunlar; |
 |
|
7.1. ŞEKİL VERİLEBİLİR PASLANMAZ LEVHA VE ÇUBUKLAR Paslanmaz levha yüzey kaliteleri 1. kalite ile 8. kalite arasında değişir. 1.Kalite paslanmaz levhalarda yüzey düzgünlüğü aranmaz. Kalite numarası arttıkça yüzey kalitesi de artar. 8.kalite paslanmaz levhalar en parlak yüzeye sahip olup bazı yerlerde ayna olarak kullanılırlar. |
 |
 |
| Paslanmaz çubuklar ise yüzey kaliteleri A dan F ye kadar artar. A kalite paslanmaz çubuk yüzeyleri kaba olup, F kalite ise en parlak yüzeye sahip paslanmaz çubuklardır
Şekil verilebilir paslanmaz çelikler iç yapılarına göre 3 e ayrılır. Bunlar 1. Östenitik paslanmaz çelikler |
 |
 |
| 7.1.1 ÖSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLER Bunları diğer paslanmaz çeliklerden ayıran en önemli özelikler • Korrozyona karşı yüksek dayanımları olması, • Tokluklarının yüksek olması • Mıknatıslanmamalarıdır. Bu malzemeler Petrokimya ve gıda sanayisinde kullanılırlar. Genellikle 8% Ni, 18% Cr içerirler. Piyasada AISI 301, 302, 303, 304, 305, 308, 309, 310, 314, 316, 317, 321, 329, 347, 348 kalite olarak bilinen paslanmaz çelikler Östenitik paslanmaz çeliklerdir. |
 |
|
| 7.1.2 MARTENSİTİK PASLANMAZ ÇELİKLER Bu paslanmaz çeliklerin en önemli özelliği ısıl işlem yolu ile sertliklerinin arttırılabilmeleridir. İçeriğinde 0.40% karbon olan AISI 4140 de sertlik ısıl işlem yolu ile çok yüksek değerlere çıkarılabilir. Bunların İçeriğinde Ni pek bulunmaz. Bu paslanmazlar korrozyona karşı en az direnç gösteren malzemelerdir. Piyasada AISI 403, 410, 414, 416, 418, 420, 422, 431, 440, 501, 502 kalite olarak bilinen paslanmaz çelikler martensitik paslanmaz çeliklerdir. |
 |
|
7.1.3 FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLER Bu paslanmazlar ısıl işleme uygun değildir (sertlik verilemez) ve mıknatıslanırlar. Eğer sertleştirilmeleri gerekirse soğuk haddeleme ile sertlik kazanabilirler. Bu paslanmazlarda korrozyon dayanımı ve tokluk düşüktür. İçeriklerindeki C oranı 0.2% civarındadır. Otomotivde eksoz borularında ve kimyasallar için depo, tank vs imalatında kullanılırlar. Ayrıca ısı iletim katsayıları yüksek olduğundan kazan imalatı için uygundurlar. Piyasada AISI 405, 430, 446 kalite olarak bilinen paslanmaz çelikler ferritik paslanmaz çeliklerdir. Şekil verilebilir paslanmaz çeliklerin kimyasal kompozisyonlarını Tablo 7 de, mekanik özelliklerini ise Tablo 26 da bulabilirsiniz. |
 |
|
|
7.2 PASLANMAZ ÇELİK DÖKÜMLER Paslanmaz çelik dökümler 2 çeşittir. 1. Korrozyona karşı dirençli paslanmaz çelik dökümler 2. Yüksek sıcaklığa dirençli paslanmaz çelik dökümlerdir. Korrozyona karşı dirençli paslanmaz çelik dökümler vana ve pompa gibi korrozyona maruz yerlerde kullanılırlar. DIN normuna göre paslanmaz çelik dökümlerin kimyasal kompozisyonları Tablo 8 de, mekanik özellikleri ise Tablo 27 de verilmiş bulunmaktadır. Yüksek sıcaklığa dirençli paslanmaz çelik dökümler 650 ºC ile 1250 ºC arası sıcaklığa dayanabilirler ve daha çok türbin, fırın gibi yüksek sıcaklığa maruz yerlerde kullanılırlar. Yüksek sıcaklığa dirençli paslanmaz çelik dökümlerin DIN normuna göre kimyasal kompozisyonları Tablo 9 da, mekanik özelliklerini ise Tablo 28 de verilmiştir. |
||