Bilgiler

Tasarımda Yapı Çelikleri

DIN normundaki yapı çelikleri DIN 17100 altında toplanmışlardır. DIN normu kısa gösterimde önünde “St” bulunan tüm malzemeler yapı çeliğidir.

Bir yapı çeliğinin belirtilen mukavemet değerleri sıcak veya soğuk haddeden geçerek almış olduğu form için geçerlidir. Eğer Yapı çeliği tornada veya frezede talaş kaldırılarak inceltilecek olursa ortaya çıkacak olan mukavemet değerleri katalogda belirtilen değerlerden çok daha düşük olur çünkü yapı çeliklerinde iç kısımlardaki mukavemet değerleri kabuktaki mukavemet değerlerinden çok daha düşüktür.

Bu nedenden yapı çeliklerine kesme ve delik delme işlemleri hariç talaş kaldırmalı işlemler ve ısıl işlemler uygulanamaz. Yapı çelikleri temin edilmiş olduğu formda kesilir, bükülür, delinir ve kaynak edilebilir.
Yapı çeliklerinde kısa gösterimde verilen rakam genellikle çeliğin “Kgf /mm2” cinsinden ortalama kopma dayanımını belirtir.
Örnek: W.S.Nr: 1.0037 (St 37-2) içeriğinde max 0.17% Karbon olan ve kopma mukavemeti 34-45 Kgf /mm2 arasında bulunan yapı çeliğini gösterir. Bu değerler dizayn değerleri olmayıp dizayn değerleri belirli emniyet katsayılarına bölünerek elde edilir.
Bu değerlendirme diğer çelik türleri için doğru değildir.

DIN normuna göre yapı çelikleri Tablo 1 de verilmiştir.

DIN 17100 normundaki yapı çelikleri

W.S.Nr: 1.0035 (St 33)
W.S.Nr: 1.0037 (St 37-2)
W.S.Nr: 1.0036 (USt 37-2)
W.S.Nr: 1.0038 (RSt 37-2)
W.S.Nr: 1.0116 (St 37-3)
W.S.Nr: 1.0044 (St 44-2)
W.S.Nr: 1.0114 (St 44-3)
W.S.Nr: 1.0507 (St 52-3)
W.S.Nr: 1.0050 (St 50-2)
W.S.Nr: 1.0060 (St 60-2)
W.S.Nr: 1.0070 (St 70-2)
Kısa gösterimlerde geçen U harfi malzemenin kaynar çelik olduğunu, R harfi durgun çelik olduğunu ifade eder. Bu noktada Kaynar çelik, Durgun çelik tanımını yapalım.
Çelik üretilirken içinde bir miktar oksijen kalır. Oksijenin varlığı çeliğin kimyasal bileşimlerinin çelik içinde homojen dağılımını engeller. Kullanım yerine göre çeliğin kimyasal bileşimlerinin homojen dağılımı gerekli ise üretim esnasında deoksidasyon yöntemi ile oksijenin giderilmesi gerekir. Ancak bu maliyeti yükselten bir husus olduğundan bu özelliğin gerekli olmadığı yerlerde kullanılacak malzeme için bu özellik sağlanmaz.
Deoksidasyonu yapılmadan üretilmiş çeliklere Kaynar çelik, Deoksidasyon uygulanarak üretilmiş çeliklere ise Durgun çelik denir. Genellikle %0.25 den daha düşük karbonlu çelikler kaynar çelik olarak üretilirler
Amerikan standartlarında AISI/SAE 1020 ve ASTM 283C, ASTM A570 Gr40 yapı çeliklerine örnek olarak gösterilebilir

 

Kaynak: http://www.muhendislikbilgileri.com/?pnum=16&pt=MALZEME%20SE%C3%87%C4%B0M%C4%B